• Tháng Bảy 31, 2020
MỘT SỐ ĐIỂM MỚI CỦA LUẬT THI HÀNH ÁN HÌNH SỰ NĂM 2019
Luật Thi hành án hình sự năm 2019 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2020, gồm 16 chương, 207 điều. Luật này đã sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến thực hiện các chế độ của phạm nhân theo hướng cụ thể, nhân đạo, bảo đảm tốt nhất quyền con người trong quá trình chấp hành án. Sau đây là một số điểm mới của Luật Thi hành án hình sự năm 2019.
1. Phạm nhân được bảo hộ tính mạng, sức khỏe, tài sản, tôn trọng danh dự, nhân phẩm.
Điều 27 của Luật Thi hành án hình sự năm 2019 quy định các nhóm quyền của phạm nhân như: Được đề nghị xét đặc xá, bồi thường thiệt hại, hưởng chế độ, chính sách về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật; được tự mình hoặc thông qua người đại diện để thực hiện giao dịch dân sự theo quy định của pháp luật… cụ thể:
Về quyền:
- Được bảo vệ an toàn tính mạng, thân thể, tài sản, tôn trọng danh dự, nhân phẩm;
- Được phổ biến các quyền và nghĩa vụ của mình, nội quy trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ;
- Được bảo đảm chế độ ăn, ở, mặc, đồ dùng sinh hoạt cá nhân, chăm sóc y tế, sinh hoạt tinh thần, gửi, nhận thư, nhận quà, nhận sách, báo, tài liệu;
- Được bảo đảm hoạt động thể dục, thể thao, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ;
- Được lao động, học tập, học nghề;
- Được gặp, liên lạc với thân nhân, tiếp xúc lãnh sự;
- Được gặp người đại diện hợp pháp để thực hiện giao dịch dân sự;
- Được yêu cầu trả tự do khi có quyết định trả tự do của người có thẩm quyền;
- Được khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật;
- Được đề nghị xét đặc xá, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật;
- Được hưởng chế độ, chính sách nếu thuộc đối tượng được hưởng: Người có công với cách mạng, bảo hiểm xã hội…
Bên cạnh đó, phạm nhân có nghĩa vụ:
- Chấp hành bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, quyết định của cơ quan quản lý thi hành án hình sự, cơ quan thi hành án hình sự trong quá trình thi hành án hình sự và các quyết định khác của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền;
- Chấp hành nội quy của cơ sở giam giữ phạm nhân, các tiêu chuẩn thi đua chấp hành án;
- Chấp hành yêu cầu, mệnh lệnh, hướng dẫn của cán bộ cơ sở giam giữ phạm nhân;
- Lao động, học tập, học nghề theo quy định;
- Phạm nhân làm hư hỏng, làm mất hoặc hủy hoại tài sản của người khác thì phải bồi thường.
2. Về việc tiếp nhận người chấp hành án phạt tù.
Điều 28 của Luật Thi hành án hình sự năm 2019 quy định như sau: Khi có đầy đủ hồ sơ theo quy định, trại giam, trại tạm giam, … phải tiếp nhận người chấp hành án phạt tù. Khi tiếp nhận, các cơ quan này phải có trách nhiệm kiểm tra thông tin, khám sức khỏe cho người chấp hành hình phạt tù.
Đặc biệt, phải kiểm tra cơ thể của người chấp hành hình phạt tù để xử lý đồ vật mang theo trước khi đưa vào buồng giam.
Trong đó, những đồ vật không được mang vào buồng giam gồm:
- Các loại vũ khí, vật liệu nổ, chất nổ, công cụ hỗ trợ.
- Chất gây mê, chất độc, khí độc, chất phóng xạ, hóa chất độc hại, nguy hiểm.
- Các chất ma túy, tiền chất ma túy, các chất gây nghiện, các chất hướng thần.
- Các chất cháy, chất gây cháy (xăng, dầu, cồn, bật lửa, các loại diêm...).
- Điện thoại di động và các thiết bị thông tin liên lạc.
- Thiết bị lưu trữ dữ liệu, máy ghi âm, máy ghi hình, máy nghe ca nhạc, radio; những thiết bị, đồ dùng có tính năng tương tự và các thiết bị kỹ thuật, điện tử khác.
- Các đồ dùng bằng kim loại, sành, sứ, đá, thủy tinh, các đồ vật cung, sắc nhọn khác và các loại dây có khả năng dùng để tự sát, phá buồng giam, trốn khỏi nơi giam giữ, gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe, tính mạng của người bị tạm giữ, người bị tạm giam hoặc người khác.
- Các loại sách, báo, tài liệu, tranh, ảnh, băng đĩa có nội dung phản động, truyền đạo trái phép, đồi trụy, mê tín dị đoan; các phương tiện, công cụ dùng để đánh bạc dưới mọi hình thức.
- Các loại giấy, bút, mực (trừ trường hợp được sự đồng ý của cơ sở giam giữ).
- Rượu, bia, đồ uống có cồn, thuốc lá, thuốc lào; các loại thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh chưa được sự đồng ý của y tế cơ sở giam giữ.
- Tiền Việt Nam đồng, ngoại tệ, giấy tờ có giá, vàng, bạc, đá quý, kim loại quý khác.
3. Có 8 đối tượng được giam giữ riêng
Điều 30 của Luật Thi hành án hình sự năm 2019 về việc giam giữ phạm nhân trong đó quy định có 08 đối tượng có thể được giam giữ riêng, bao gồm:
- Phạm nhân nữ;
- Phạm nhân là người dưới 18 tuổi;
- Phạm nhân là người nước ngoài;
- Phạm nhân là người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A theo quy định của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm;
- Phạm nhân có dấu hiệu bị bệnh tâm thần, bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình trong thời gian chờ quyết định của Tòa án;
- Phạm nhân có con dưới 36 tháng tuổi theo mẹ vào trại giam;
- Phạm nhân thường xuyên vi phạm nội quy cơ sở giam giữ phạm nhân;
- Phạm nhân là người đồng tính, người chuyển đổi giới tính, người chưa xác định rõ giới tính có thể được giam giữ riêng.
4. Về xếp loại chấp hành án phạt tù.
Luật Thi hành án hình sự năm 2019 bổ sung Điều 35 quy định về việc phạm nhân được nhận xét, đánh giá kết quả chấp hành án phạt tù theo tuần, tháng, quý, 6 tháng, 1 năm dựa trên căn cứ kết quả thực hiện các tiêu chuẩn thi đua chấp hành án phạt tù, nội quy cơ sở giam giữ phạm nhân, học tập, lao động cải tạo, kết quả khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội gây ra. Việc nhận xét, đánh giá phải bảo đảm khách quan, công bằng, công khai, dân chủ và bảo đảm tính liên tục.
5. Người được tạm đình chỉ vì lý do bị bệnh nặng hoặc có dấu hiệu bị bệnh tâm thần phải trưng cầu giám định y khoa.
Tại Điều 37 Luật Thi hành án hình sự năm 2019 về thi hành quyết định tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù có quy định về thi hành quyết định tạm đình chỉ trong đó quy định người được tạm đình chỉ có dấu hiệu nghi mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức sẽ được đề nghị trưng cầu giám định pháp y tâm thần:
- Nếu đã phục hồi sức khỏe thì đưa người đó đến nơi chấp hành án và thông báo cho Chánh án Tòa án đã ra quyết định tạm đình chỉ;
- Nếu chưa phục hồi thì người đó tiếp tục được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù;
- Nếu bị xác định là mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức thì được đưa vào cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bắt buộc;
Kinh phí thực hiện giám định sẽ do Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cấp quân khu chi trả.
Đây là một điểm mới trong Luật Thi hành án hình sự 2019. Trước đây, đối với người được tạm đình chỉ do bị bệnh nặng và khó xác định tình trạng sức khỏe sẽ được trưng cầu giám định y khoa cấp tỉnh, cấp quân khu.
6. Tái hòa nhập cộng đồng.
Luật Thi hành án hình sự năm 2019 bổ sung Điều 45 quy định về tái hòa nhập cộng đồng. Trại giam, Công an cấp huyện có trách nhiệm tổ chức chuẩn bị tái hòa nhập cộng đồng trước khi phạm nhân chấp hành xong án phạt tù, được đặc xá, tha tù có thời hạn có điều kiện.
Nội dung tái hòa nhập gồm: Tư vấn tâm lý; định hướng nghề nghiệp; hỗ trợ kinh phí.
Kinh phí do ngân sách Nhà nước cấp đồng thời Nhà nước cũng khuyến khích các cơ quan tổ chức, đơn vị, cá nhân tạo điều kiện giúp đỡ những đối tượng này…
Chính phủ sẽ có quy định chi tiết điều luật.
7. Phạm nhân được nhận tiền qua đường bưu điện.
Theo quy định tại khoản 4 Điều 52 Luật Thi hành án hình sự 2019, phạm nhân được nhận quà là tiền, đồ vật do thân nhân gửi vào không quá 02 lần trong 01 tháng bằng đường bưu chính.
Trước đây, phạm nhân chỉ được nhận quà là tiền khi được gặp trực tiếp thân nhân. Tuy nhiên, hiện tại người thân có thể gửi qua đường bưu điện. Lúc này, trại giam, trại tạm giam, … có trách nhiệm tiếp nhận, bóc, mở, kiểm tra để phát hiện và xử lý đồ vật thuộc danh mục cấm.
Riêng đối với tiền, phạm nhân phải gửi trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện quản lý và không được sử dụng tiền mà chỉ sử dụng sổ lưu ký để mua lương thực, thực phẩm và các hàng hóa khác (khoản 3 của điều luật).
8. Về bổ sung quy định tha tù trước thời hạn có điều kiện.
Trên cơ sở quy định của Điều 66 Bộ Luật Hình sự 2015 và Điều 368 Bộ Luật Tố tụng hình sự 2015, Luật Thi hành án hình sự đã bổ sung Mục 3 Chương III gồm 16 điều từ Điều 57 đến Điều 72 để quy định về tha tù trước thời hạn có điều kiện.
9. Người bị án treo có thể được rút hết thời hạn thử thách.
Tại Điều 89 của Luật Thi hành án hình sự năm 2019 đã quy định chi tiết về việc rút ngắn thời gian thử thách đối với người được hưởng án treo. Theo đó, tại khoản 3 đã quy định trường hợp người được hưởng án treo lập công hoặc bị bệnh hiểm nghèo và có đủ các điều kiện quy định tại khoản 1 Điều này thì Tòa có thể rút ngắn hết thời gian thử thách còn lại.
10. Quy định về thi hành án hình sự với pháp nhân thương mại.
Luật Thi hành án hình sự năm 2019 dành toàn bộ Chương XI gồm 12 điều Luật để quy định thi hành án đối với pháp nhân thương mại. Quy định mới này nhằm thống nhất với Bộ luật Hình sự 2015.
Theo đó, khi nhận được quyết định thi hành án, pháp nhân thương mại phải công bố trên trang thông tin điện tử, ấn phẩm của mình và niêm yết công khai tại trụ sở chính, địa điểm kinh doanh.
Trong đó, hồ sơ thi hành án với pháp nhân thương mại gồm:
- Bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật;
- Quyết định thi hành án;
- Giấy triệu tập người đại diện theo pháp luật của pháp nhân thương mại;
- Văn bản yêu cầu cơ quan quản lý Nhà nước thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong thi hành án với pháp nhân thương mại;
- Thông báo của cơ quan quản lý Nhà nước gửi đến cơ quan thi hành án hình sự về thực hiện yêu cầu trong thi hành án và việc chấp hành của pháp nhân thương mại;
- Báo cáo của pháp nhan thương mại về việc chấp hành án;
- Tài liệu công bố thông tin về thi hành án;
- Biên bản thi hành án;
- Tài liệu cưỡng chế thi hành án (nếu có);
- Tài liệu khác có liên quan.
*(Đính kèm Luật Thi hành án hình sự 2019)
Tập tin đính kèm
41.signed.pdf (7.58 Mb, 37 lượt xem)